Τα σχολικά χρόνια των παππούδων μας (1950-1960) Β΄ Μέρος

Όταν διαβάσαμε τη Νέα Παιδαγωγική του Ν. Καζαντζάκη στην τάξη του Α3, τα παιδιά εξέφρασαν την απορία για την αυστηρότητα των δασκάλων στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Οι δικές τους εμπειρίες από το σχολείο είναι πολύ διαφορετικές. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές νευριάζουν καμιά φορά και φωνάζουν, αλλά ποτέ δεν χτυπούν τα παιδιά και οι τιμωρίες είναι σπάνιες. Βέβαια, όπως και τότε έτσι και τώρα συνεχίζει να υπάρχει η εξέταση, τα διαγωνίσματα, οι πλάκες, τα αστεία, οι παραστάσεις, κλπ. 

-Αλήθεια, έχετε ποτέ ρωτήσει τους γονείς και τους παππούδες σας για τα μαθητικά τους χρόνια;

Η ερώτηση αυτή έδωσε το έναυσμα για μια σειρά συνεντεύξεων και αφηγήσεων που συνέλεξαν τα παιδιά από τους παππούδες, τις γιαγιάδες και τους γονείς τους μαζί με λιγοστές φωτογραφίες, πολύτιμα ενθύμια αλλά και εύγλωττοι μάρτυρες μιας άλλης εποχής. Διαβάσαμε, ακούσαμε και συζητήσαμε τα κείμενα και τις συνεντεύξεις μέσα στην τάξη και σας τα παρουσιάζουμε ανά δεκαετία.

Μαθητές και μαθήτριες του δημοτικού σχολείου Καρίτσας στη Λακωνία 1958 (http://www.lifo.gr)

Μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Καρίτσας στη Λακωνία (1958) Πηγή: www.lifo.gr

Μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Καρίτσας στη Λακωνία (1958) Πηγή: www.lifo.gr

Συνέντευξη του κου Νίκου Απειθή  στην εγγονή του Μαρία Παττακού

ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ

-Παππού, θα ήθελα να σε ρωτήσω κάποια πράγματα για τα σχολικά σου χρόνια.

-Ό,τι θέλεις, Μαρία. Είμαι στη διάθεσή σου.

-Καταρχήν, ποια περίοδο πήγαινες σχολείο;

-Από το 1949 έως το 1955. Πήγα μόνο στο δημοτικό (Βρονταμάς Λακωνίας). Τα χρόνια ήταν δύσκολα. Το Γυμνάσιο ήταν για λίγους.

-Πώς ήταν το σχολείο σου;

-Το σχολείο ήταν ένα απλό σπίτι στο κέντρο του χωριού, με τρία δωμάτια για αίθουσες και χωρίς αυλή. Τα διαλείμματα τα κάναμε στο δρόμο. Σε κάθε αίθουσα έκαναν μάθημα μαζί δυο τάξεις. Πρώτη και Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη, Πέμπτη κι ‘Εκτη. Και μη φανταστείς ότι ήμασταν λίγα παιδιά. Τουλάχιστον 50-60 μέσα σε κάθε αίθουσα. Καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο ήταν αυτό και για εμάς αλλά και για τους δασκάλους. Υπήρχε από μια ξυλόσομπα στην κάθε αίθουσα, για ζεστασιά το χειμώνα. Το κάθε παιδί έπρεπε το πρωί να φέρει από το σπίτι του ένα κούτσουρο για τη σόμπα. Όποιος το ξεχνούσε έτρωγε μεγάλη κατσάδα.

-Τι ώρα πηγαίνατε σχολείο;

-Επειδή δεν είχαμε ρολόγια και για να μην πηγαίνει ο καθένας στο περίπου, ο επιμελητής της τάξης είχε την υποχρέωση να πηγαίνει να χτυπάει την καμπάνα της εκκλησίας.  ‘Ετσι ακούγαμε οι υπόλοιποι και πηγαίναμε στο σχολείο. ‘Επρεπε να είμαστε εκεί πριν από τους δασκάλους. ‘Οση ώρα τους περιμέναμε παίζαμε και σαχλαμαρίζαμε. Μόλις εμφανίζονταν, σταματούσαμε ό,τι κάναμε, στεκόμασταν στην άκρη του δρόμου και όλοι μαζί φωνάζαμε: ‘’ΚΑΛΗΜΕΡΑ’’. Το μεσημέρι πηγαίναμε στα σπίτια μας για 2 ώρες και στη συνέχεια επιστρέφαμε στο σχολείο και για απογευματινό μάθημα. Πάλι ο επιμελητής μας ειδοποιούσε με την καμπάνα. Μάθημα είχαμε και το Σάββατο. Η ιδιαιτερότητα του Σαββατιάτικου μαθήματος ήταν ότι ο δάσκαλος μας εξηγούσε το Ευαγγέλιο που θα ακουγόταν την Κυριακή στην εκκλησία.

-Δηλαδή θέλεις να μου πεις ότι έπρεπε να πάτε και εκκλησία την Κυριακή; Δεν είχατε ούτε μία μέρα να κοιμηθείτε λίγο παραπάνω;

-Φυσικά και πηγαίναμε κάθε Κυριακή στη εκκλησία και μαζί με τους δασκάλους. Και όχι μόνο αυτό. Δυο παιδιά, κάθε φορά διαφορετικά, έλεγαν ο ένας το Πιστεύω και ο άλλος το Πάτερ Ημών.

-Είχατε συγκεκριμένη στολή για το σχολείο ή φορούσατε ό,τι θέλατε όπως εμείς σήμερα;

-Τα κορίτσια φορούσαν μπλε ποδιά. Τα αγόρια καπέλο. Όλα τα αγόρια έπρεπε να είναι κουρεμένα με την ψιλή μηχανή. Κάθε πρωί γινόταν επιθεώρηση αν ήμασταν φρεσκοκουρεμένοι, πλυμένοι και με καθαρά και κομμένα νύχια. ‘Εστω και ένα απ’όλα αυτά να μην τηρούσε κάποιος, ο δάσκαλος τον χτυπούσε με τη βέργα στην εξωτερική πλευρά της παλάμης, που πονούσε πιο πολύ.

Δημοτικό σχολείο στο χωριό Βελανίδια Λακωνίας, μεταξύ 1950-1960 (http://1.bp.blogspot.com)

-Γενικά ήταν αυστηροί οι δάσκαλοι;

-Μόνο αυστηροί; Τρώγαμε πάρα πολύ ξύλο και πολλές τιμωρίες. Αν για παράδειγμα ο δάσκαλος έπιανε κάποιον αδιάβαστο, η τιμωρία του ήταν να τον κλειδώσει το μεσημέρι στο σχολείο και να μην πάει σπίτι του. Οπότε, όπως καταλαβαίνεις έμενε και νηστικός. Αν σε σήκωνε στον πίνακα να πεις μάθημα ή να λύσεις κανένα πρόβλημα κι εσύ δεν τα κατάφερνες, σε έπιανε από το αυτί και σου κοπανούσε το κεφάλι στον πίνακα! Το κακό όμως δε σταματούσε τελειώνοντας το μάθημα. Οι δάσκαλοι μετά το σχολείο, έκαναν βόλτα σε όλους τους δρόμους του χωριού για να ελέγξουν ποιοι είναι έξω και παίζουν, αντί να διαβάζουν. Αλίμονο σε όποιους έπιαναν. ‘Όχι μόνο τους έδερναν, αλλά ενημέρωναν και τους γονείς και τις έτρωγαν κι από κείνους.

-Είναι απίστευτα τα όσα μου περιγράφεις, αλλά μήπως τα προκαλούσατε κι εσείς; Μήπως ήσασταν υπερβολικά άτακτοι;

-‘Ατακτοι; Πού να τολμήσουμε να κάνουμε αταξίες; Εσύ θα τολμούσες ξέροντας τι σε περιμένει;

-Στην αρχή μου είπες ότι πήγες μόνο δημοτικό γιατί δεν υπήρχε η δυνατότητα για περισσότερη μόρφωση. Από αυτά που μου περιέγραψες, συμπεραίνω ότι μάλλον υπήρχε κι άλλος λόγος που παράτησες το σχολείο νωρίς. Δεν υπήρξε κανείς να σε κάνει να το αγαπήσεις. Μόνο ξύλο και φόβος!

-Μπορεί και να έχεις δίκιο, Μαρία.

-Σ’ευχαριστώ πολύ παππού για όλα όσα μου είπες. Πέρα από τις πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες που μου έδωσες, με έκανες να συνειδητοποιήσω πόσο τυχερή είμαι σαν μαθήτρια…

ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΕΡΧΕΙΑΔΑΣ 1925-1975 (http://www.bkanellos.com)

 

Συνέντευξη της κας Ελευθερίας Μαρινάκη στην εγγονή της Θεοδώρα Χαρτοφύλαξ

Χανιά-Κρήτη, Έκτη Γυμνασίου Θηλέων
1964. (Η γιαγιά μου ήταν τότε 18 χρόνων).

-Πως ήταν γιαγιά η συμπεριφορά των δασκάλων;

-Οι δάσκαλοι φρόντιζαν να μεταδίδουν γνώσεις στα 64 κορίτσια που ήταν μέσα στη τάξη. Ήταν αυστηροί απέναντι μας μέσα στη τάξη και φιλικοί έξω από την τάξη. Επέβαλαν στα κορίτσια τον σεβασμό απέναντι τους.

-Είχατε κάποια εμπειρία ή κάποιο γεγονός που να το θυμάστε  πολύ έντονα;

-Ένα γεγονός που μου είχε κάνει εντύπωση ήταν ένα κορίτσι και ένα αγόρι είχανε βγει ραντεβού στο πάρκο της πόλης στης 6:00 ώρα το απόγευμα. Δυο παιδονόμοι που φύλαγαν το σχολείο το πρωί και μετά πήγαιναν γύρω από την -πόλη και έλεγχαν την συμπεριφορά των μαθητριών, τους είδαν μαζί και την άλλη -μέρα το κορίτσι πήρε 7 μέρες αποβολή.

-Πώς ήταν το σχολείο και τα μαθήματα;

-Το σχολείο ήταν παρά πολύ ωραίο λειτουργεί ακόμα και σήμερα, είχε χημείο είχε μια πολύ μεγάλη αυλή με λουλούδια,δέντρα και παρτέρια.

Τα μαθήματα δεν ήταν σαν τα σημερινά ήταν πολύ πιο απλά. Κάναμε απροειδοποίητα διαγωνίσματα και στο τέλος της χρονιάς κάναμε το τελικό

-Τι φορούσατε στο σχολείο;

-Φορούσαμε μπλε ποδιές με άσπρο γιακά και όταν πηγαίναμε βόλτα φορούσαμε άσπρη μπλούζα και μπλε φούστα. Απαγορευόταν να φορέσουμε κάτι άλλο.

-Είχατε κάνει καμία αταξία εάν ναι ποια ήταν η τιμωρία;

-Όταν ήμουνα πέμπτη τάξη γυμνάσιου πέθανε ο πατέρας μια συμμαθήτριας μας, ζητήσαμε από την γυμνασιάρχη μας να πάμε στην κηδεία και αυτή μας αρνήθηκε. Τότε φύγαμε όλες εκτός από δυο που δεν ήρθαν. Την άλλη μέρα μας ρώτησε η καθηγήτρια ποια μας παρακίνησε να πάμε και της απαντήσαμε ότι καμία δεν μας παρακίνησε και ότι αποφασίσαμε  να πάμε στην κηδεία όλες μαζί. Η γυμνασιάρχης μας απέβαλε όλες από το σχολείο εκείνη τη μέρα. 

Από το βιβλίο: Από το Γυμνάσιο Θηλέων στο Γ΄Λύκειο Ηρακλείου 1931-2011 (http://3lyk-irakl.ira.sch.gr/Photos.html)