Ποιος είναι ο κος Κωνσταντίνος Καβάφης;

Στον Κ. Π. Καβάφη ήταν αφιερωμένο το έτος 2013 με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννηση του Αλεξανδρινού ποιητή (1863 – 1933). Με αφορμή αυτό το γεγονός οργανώθηκαν στην Αθήνα αλλά και σε άλλες πολεις της Ελλάδας πολλές εκδηλώσεις, συζητήσεις εκθέσεις και συνέδρια για τη ζωή και το έργο του ποιητή.

Παράλληλα, το Ίδρυμα Ωνάση  απέκτησε την προηγούμενη άνοιξη το αρχείο Κ. Π. Καβάφη. Το αρχείο Καβάφη περιλαμβάνει μεγάλης αξίας χειρόγραφα, καθώς και προσωπικά αντικείμενα του ποιητή. Ανάμεσά τους: ποιήματα (πρωτότυπα, μεταφράσεις, σχόλια σε ποιήματα κ.λπ.), πεζά λογοτεχνικά και φιλολογικά, ιδιωτικά (αλληλογραφία, ημερολόγια, δημόσιος και κοινωνικός βίος), αρχείο «Αλεξανδρινής Τέχνης» (του περιοδικού που εξέδιδε ο ποιητής). 



Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για το έτος Καβάφη, το ίδρυμα Ωνάση οργάνωσε μια πρωτότυπη καμπάνια στα μέσα μαζικής μεταφοράς, με στίχους επιλεγμένους έτσι ώστε να πετυχαίνουν κατευθείαν την καρδιά ή τις σκέψεις του πολίτη από το πλούσιο έργο του ποιητή.

 

Η καμπάνια αυτή "ταξίδεψε" τους στίχους του Αλεξανδρινού ποιητή σε όλη την πόλη και λειτούργησε ως αφορμή για μια συζήτηση γύρω από τη θέση της ποίησης στην καθημερινή μας ζωή.

Πηγές:  

Η Αθήνα σου μιλάει...

Η Αθήνα γεμίζει με στίχους του Κ. Π. ΚαβάφηΤι συμβαίνει όταν ο Καβάφης μπαίνει στα μέσα μαζικής μεταφοράς;

Τις τελευταίες μέρες του 2013 οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γ2, με αφορμή το ποίημα "Οσο μπορείς" αναζήτησαν πληροφορίες για το έργο και τη ζωή του Κ. Π. Καβάφη και τις παρουσίασαν ως συνεντεύξεις του ποιητή στους επίδοξους "δημοσιογράφους" του τμήματος.

Συνέντευξη με έναν ποιητή: Κ .Π. Καβάφης (1863-1933)


Της Δήμητρας Παπαθανάση

- Αν σας ζητούσαμε  με λίγα λόγια να μας  αφηγηθείτε τη ζωή σας, τι θα μας  απαντούσατε;

 -Είμαι Κωνσταντινουπολίτης στην καταγωγή, αλλά γεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια- σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφτηκα την χώρα αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικό διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβική μου ηλικία κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικό γραφείο εξαρτώμενο από το υπουργείο των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά.

-Ποια από τις πόλεις που ζήσατε αγαπήσατε πιο πολύ;

-Σε κάθε μια από τις πόλεις που έζησα,έχω αφήσει ένα κομμάτι του εαυτού μου.Στην Αλεξάνδρεια όμως έχω ιδιαίτερη αγάπη γιατί είναι η πόλη όπου γεννήθηκα και έζησα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου.

-Ποια είναι η γλώσσα που χρησιμοποιήσατε στα ποιήματα που γράψατε;

-Είναι η δημοτική και η καθαρεύουσα ενώ παράλληλα τα έχω εμπλουτίσει και με στοιχεία του ιδιαίτερου  γλωσσικού ιδιώματος της Κωνσταντινούπολης, αλλά έχω χρησιμοποιήσει και φράσεις από την Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή γραμματεία.

- Ζήσατε σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον, όπως και ο ίδιος χαρακτηρίσατε προηγουμένως, και στο οποίο βιώσατε αρκετές φορές ένα κλίμα πολιτικών ταραχών. Πόσο θεωρείτε ότι έχετε επηρεαστεί από αυτά τα γεγονότα;

-Ένας άνθρωπος και ειδικότερα ένας ποιητής δε ζει σε κενό, αλλά είναι γέννημα του περιβάλλοντός του. Βίωσα πράγματι μεγάλες πολιτικές ταραχές, εγκατέλειψα κάποτε την Αλεξάνδρεια εξαιτίας ταραχών. Μπορεί να μην αναφέρθηκα άμεσα στα πολιτικά γεγονότα, γιατί αναζητούσα το καθολικό και διαχρονικό. Θεωρούσα ακόμη ότι αν αφαιρέσουμε το συγκεκριμένο πολιτικό γεγονός, στο τέλος αυτό που μένει είναι ποια στάση θα πρέπει να τηρήσει κανείς. Ποιο είναι το χρέος του ατόμου, πότε πρέπει να πει το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι; Ποιες είναι οι συνέπειες μια επιλογής; Πίστευα πως έρχεται κάποια στιγμή που το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με τα παραπάνω ερωτήματα και αυτά με ενδιέφεραν να καταδείξω. Παρόλα αυτά πρέσβευα πάντοτε πως μόνο κατανόηση αρμόζει στους ανθρώπους, ακόμα και όταν αυτοί συμβιβάζονται.

-Θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε γιατί δεχτήκατε το παράσημο του Φοίνικα, το οποίο σας το απένειμε το 1926, ο δικτάτορας Πάγκαλος και μάλιστα ένας δικτάτορας, ο οποίος είχε επαναφέρει την θανατική ποινή, όταν εσείς ο ίδιος ήσασταν αντίθετος, γεγονός που διαφαίνεται ίσως μέσα και από ανέκδοτο ποίημά σας

 -Το παράσημο μου το απένειμε η Ελληνική Πολιτεία, την οποία σέβομαι και αγαπώ. Η επιστροφή του παράσημου θα ήταν προσβολή εκ μέρους μου προς την Ελληνική Πολιτεία, γι’ αυτό και το κράτησα. Το γεγονός αυτό δεν κρύβει ούτε συμπάθεια προς τον δικτάτορα, ούτε μεταστροφή της θέσης μου σχετικά με την θανατική ποινή. Σχετικά με το ποίημα που αναφέρατε, πράγματι με είχε συγκλονίσει η άδικη εκτέλεση του νεαρού Αιγυπτίου από τους Άγγλους, οι οποίοι συμπεριφέρθηκαν ως γνήσιοι αλαζόνες αποικιοκράτες. Το συγκεκριμένο ποίημα ακριβώς εκφράζει την οργή και την αγανάκτηση του ανίσχυρου μπροστά στο άδικο, στην υπεροψία του ισχυρού, ο οποίος στερείται από συναισθήματα ανθρωπιάς.

-Μια προσωπική ερώτηση: Τι σήμαινε για σας ο θάνατος της μητέρας σας, μια και τον πατέρα σας τον είχατε ήδη χάσει νωρίς ;

- Με την μητέρα μου είχα αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις. Την αγαπούσα πολύ, όλα τα αδέρφια την αγαπούσαμε. Ήταν ένας εξαίρετος άνθρωπος, ονομαστή για την ομορφιά της στα νιάτα της, αριστοκράτισσα, στοργική μητέρα, δραστήρια και αγαπητή σε όλη την ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας. Θυμάμαι στο θάνατό της, όπου ήμασταν και οι 7 γιοί της και τη συνοδέψαμε ως το νεκροταφείο. Το φέρετρό της το συνόδεψαν 8 άλογα με άσπρα φτερά και εμείς χωρίς καπέλο, καθώς και ο Κυβερνήτης της πόλης. Στο θάνατο της μητέρας μου κλαίγαμε ασταμάτητα, γιατί κρυβόταν μέσα μας αμέτρητη αγάπη γι’ αυτήν. Ήταν ο τελευταίος συγγενής μου, καθώς ο πατέρας μου είχε φύγει νωρίς. Την αγαπούσα πολύ!

-Ας αλλάξουμε όμως θέμα στη συζήτηση μας.Ποιο είναι το αγαπημένο σας ποίημα;

-Η Ιθάκη,την οποία έγραψα το 1910 εμπνευσμένος από την Ιθάκη της Οδύσσειας,το νησί της επιστροφής του Οδυσσέα.

-Τι σημαίνει για εσάς Ιθάκη;

- Η «Ιθάκη» υποδηλώνει την πραγματοποίηση ενός στόχου που έχει θέσει ο άνθρωπος.Η «Ιθάκη» όμως δεν είναι μία, αλλά πολλές. Ο καθένας, ως φαίνεται, προορίζεται να έχει τη δική του «Ιθάκη»Το φτάσιμο εκεί αποτελεί το φάρο που μας καθοδηγεί και μας γλιτώνει από κακοτοπιές.Αποτελεί  τον τελικό προορισμό αλλά εννοείται πως δεν αποτελεί τη δικαίωση του ταξιδιού.Η δικαίωση βρίσκεται στο ταξίδι και στην πληθώρα εμπειριών που έχει να μας προσφέρει.Είναι ο στόχος που βάζουμε στη ζωή μας

-Τελευταία ερώτηση: Αν ζούσατε στη σημερινή εποχή τι θα λέγατε στους πολίτες και στους πολιτικούς αυτής της χώρας;

 - Αναφέρεστε υποθέτω στον ελλαδικό χώρο, όμως εγώ υπήρξα παιδί της ελληνικής διασποράς, ποιητής του ελληνισμού και όχι της Ελλάδας και ως έτσι θα απαντήσω. Θα τους θύμιζα επομένως πως είναι κληρονόμοι ενός σπουδαίου πολιτισμού - όχι μόνο ένδοξων μαχών και φιλοσοφικών συγγραμμάτων- , αλλά ενός πολιτισμού που επιβίωσε χάρη και στην τεράστια αφομοιωτική του δύναμη. Ο ελληνικός πολιτισμός ενώνει, δε διαιρεί. Θα τους θύμιζα επίσης πως και στο παρελθόν έχουν υπάρξει δύσκολες στιγμές και πως οι επιλογές έχουν πάντα ένα αντίστοιχο κόστος. Θα τους έλεγα λοιπόν να αναλάβουν αυτό το κόστος οι ίδιοι και να μην αναζητήσουν τους βαρβάρους, γιατί οι λύσεις κερδίζονται. Πάνω από όλα όμως θα μιλούσα με κατανόηση, γιατί είναι εύκολο να φυλακιστεί κανείς στα θέλω και πρέπει των άλλων.

Στο σημείο αυτό έφτασε στο τέλος της η συνέντευξη μας  με τον Κωνσταντίνο Καβάφη

Βιβλιογραφία:

·        www.kavafis.gr

·         (εποχές που αγάπησα: η συνέντευξη της τελευταίας ανιψιάς του ποιητή Χαρίκλεια Καβάφη στο Φρέντυ Γερμανό λίγες μέρες πριν πεθάνει)

·        http://cavafis.compupress.gr/

·         http://el.wikipedia.org/wiki/

·         http://users.hol.gr/~barbanis/cavafy

·         http://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG3477

·         http://www.snhell.gr/

·        http://www.sansimera.gr/biographies/648

2. Συνέντευξη του Κ. Π. Καβάφη στο Ναπολέοντα Μαρίνα και το Φώτη Γιάχεια


Ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 1863 στην Αλεξάνδρεια, όπου οι γονείς του εγκαταστάθηκαν εγκαταλείποντας την Κωνσταντινούπολη το 1840. Ήταν το ένατο παιδί του Πέτρου Καβάφη (1814-1870), μεγαλέμπορου βαμβακιού. Η μητέρα του ανήκε σε παλιά Φαναριώτικη οικογένεια της Κωνσταντινούπολης. Και τα δυο αυτά στοιχεία, η εμπορική ιδιότητα του πατέρα και η αρχοντιά της μητέρας συντέλεσαν σημαντικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ποιητή.

Λοιπόν, κύριε Καβάφη πού περάσατε τα παιδικά σας χρόνια και τι έγινε μετά τον θάνατο 

του πατέρα σας;

-Τα πρώτα παιδικά μου χρόνια τα πέρασα στη γενέτειρά μου, την Αλεξάνδρεια, στην 

αριστοκρατική οδό Σερίφ, μέσα σ’ ένα πλούσιο περιβάλλον με Γάλλο παιδαγωγό και 

Αγγλίδα τροφό. Με τον θάνατο του πατέρα μου το 1870 αρχίζει η παρακμή της οικογένειάς 

μου. Δύο χρόνια αργότερα, η μητέρα μου Χαρίκλεια Καβάφη  υποχρεώνεται να φύγει από 

την Αλεξάνδρεια και να μετακομίσει με τα παιδιά της,πρώτα στο Λονδίνο και μετά στο 

Λίβερπουλ.

-Τι κάνατε 6 χρόνια στην Αγγλία και πως αντιμετωπίσατε τα οικονομικά προβλήματα;

-Στα έξι χρόνια της διαμονής μου στην Αγγλία έμαθα σε βάθος την Αγγλική γλώσσα και  καλλιέργησα την έμφυτη ροπή μου προς τα Γράμματα. Το 1878 η οικογένειά μου 

αντιμετωπίζει εκ νέου οικονομικά προβλήματα, εξαιτίας της Κρίσης του 1873 και επιστρέφω 

στην Αλεξάνδρεια. Μελετούσα κατ’ οίκον και το 1881 συνέχιζα τις σπουδές μου στο εμπορικό

λύκειο Ο Ερμής, που ιδρύεται εκείνη τη χρονιά από τον Κωνσταντίνο Παπαζή.

-Πότε γράψατε το πρώτο κείμενο που γράψατε;

- Γράφτηκε το 1882. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο σε αγγλική γλώσσα, με τον τίτλο 

Constantipoliad-En Epic, στο οποίο περιγράφονται οι προετοιμασίες για την αναχώρηση της 

οικογένειας από την Αλεξάνδρεια, το πολεμικό κλίμα των ημερών εκείνων και το ταξίδι ως 

την Κωνσταντινούπολη.

-Ποια χρόνια θεωρείτε σημαντική για σας;

-Το 1891 θεωρείται η σημαντική μου χρονιά. Επειδή εκδίδω το πρώτο αξιόλογο ποίημά μου 

Κτίσται καιδημοσιεύσα μερικά από τα σπουδαιότερα πεζά κείμενά του. Από το 1893 έως το 

τέλος του αιώνα έγραψα μερικά από τα σημαντικότερα ποιήματά μου, όπως τα: Κεριά, Τείχη, Περιμένοντας τους Βαρβάρους και το 1896 συνεργάστηκα με την εφημερίδα Phere 
d’ Alexandrie.

-Πότε ήταν η πρώτη σας φορά που ταξιδέψατε στην Ελλάδα;

-To 1902 ταξίδευσα για πρώτη φορά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα την Αθήνα, όπου 

γνωρίστηκα με τους ομοτέχνους μου Γρηγόριο Ξενόπουλο και Ιωάννη Πολέμη. Σε μια 

επιστολή μου αναφέρω ότι στην Αθήνα αισθανόμουν όπως ένας πιστός που πηγαίνει

προσκυνητής στη Μέκκα.

-Ποία ήταν τα σπουδαιότερα ποιήματα σας 

 -Το 1904 έγραψα ένα από τα σπουδαιότερα ποιήματά μου, το Περιμένοντας τους Βαρβάρους

και το περίφημο ποίημά Ιθάκη που το έγραψα το 1911.

-Πότε γνωριστήκατε με τον  Έντουαρντ Μόργκαν Φόρστερ;

Το 1914 γνωρίστηκα με τον σπουδαίο Άγγλο μυθιστοριογράφο Έντουαρντ Μόργκαν Φόρστερ και συνδέθηκα μαζί του με φιλία. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Φόρστερ θα 
με συστήσει στο αγγλικό κοινό.

Το 1930 ο Κωνσταντίνος Καβάφης αρχίζει να υποφέρει από τον λάρυγγά του. Οι γιατροί διαπιστώνουν ότι έχει καρκίνο. Ο Καβάφης δεν μπορεί να μιλήσει και το 1932 υποβάλλεται 

σε τραχειοτομία στην Αθήνα.Το 1933 επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, με την υγεία του 
διαρκώς να χειροτερεύει. Στις αρχές Απριλίου μεταφέρεται στο Ελληνικό Νοσοκομείο και 
στις 2 το πρωί της 29ης Απριλίου ο ποιητής αφήνει την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 70 
ετών.

Συνέντευξη του Καβάφη στις μαθήτριες Μαριάννα 
Παναγιωταρά και Αθηνά Μπαροτσάκη.

1.Κύριε Καβάφη πώς μεγαλώσατε; Πώς ήταν η ζωή σας;
Μπορώ να πω ότι είχα μια περίεργη ζωή, γεμάτη σκαμπανεβάσματα,με λίγη περιπέτεια κατά
την γνώμη μου και πολύ οίστρο και έμπνευση. Μεγάλωσα στην Αίγυπτο τα πρώτα μου 
χρόνια, όμως ύστερα έκανα ταξίδια τόσο με την οικογένειά μου όσο και μόνος μου.

2.Μετά το λάθος της οικογένειας σας καταλαβαίνουμε πώς θα σας ήταν πάρα πολύ 
δύσκολο!Θα θέλαμε να μάθουμε πώς τα καταφέρατε;
Ναι,ήταν η δυσκολότερη περίοδος της ζωής μου! πρώτα ο χαμός του πατέρα μου, μας
ανάγκασε να πάμε στην Αγγλία.Ύστερα ο θάνατός της μητέρας μου και των αδερφών μου,
με διέλυσαν τόσο ψυχικά όσο και σωματικά αλλά,κατάφερα να βρω "γαλήνη" θα έλεγα στην
ποίηση.Πιάνοντας την πένα όλα χάνονταν και μπορούσα για λίγο να ξεχαστώ και να μπω σε
έναν άλλο κόσμο.

3.Ποιό ήταν το πρώτο σας δημιούργημα;
Το πρώτο μου δημιούργημα ήταν ένα ποίημα σε μονόφυλλο με το όνομα "Κτίσται"

4.Πότε το γράψατε;
Το έγραψα το 1891, δηλαδή στα 28 μου χρόνια.

5.Tέλος, αν μπορούσατε να πείτε και στους νέους της εποχής μας,τι θα ήταν αυτό;
Θα τους έλεγα να σταματήσουν να παίζουν αυτά τα ανώφελα βιντεοπαιχνίδια,να
ξεκολλήσουν λίγο από το διαδίκτυο και να βγουν έξω να ΖΗΣΟΥΝ. Γιατί η ζωή βρίσκεται έξω
από τις οθόνες και είναι μικρή. Να βρουν την δημιουργία και την ψυχή μέσα τους και να
κάνουν πράγματα μαγικά, υπέροχα. Είμαι σίγουρος πως μπορούν όλοι γιατί είμαστε
ξεχωριστοί κατά κάποιον τρόπο και όλοι έχουμε ταλέντο σε κάτι! Κάποιοι έχουν στο 
τραγούδι, κάποιοι στον χορό, κάποιοι στην ζωγραφική, κάποιοι ακόμα και στην ποίηση,
αλλά πολλές φορές δεν το ξέρουν και δεν θα το ανακαλύψουν αν δεν ζήσουν!

Συνέντευξη στις δημοσιογράφους Ντεσάρα Ντάκα και 
Ζένια Νικολουδάκη

1.-Θα θέλαμε να μάθουμε λίγα πράγματα για το πως εξελίχθηκε η ζωή σας... 
-Βεβαίως,είμαι Κωνσταντινουπολιτης, όμως γεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια.Έφυγα πολύ 
μικρός και ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου το πέρασα στην Αγγλία. Επίσης έζησα και 
στην Γαλλία για ένα μικρο χρονικό διάστημα.Την εφηβική μου ηλικία την πέρασα στην Κωνσταντινούπολη, στην Ελλάδα ήταν πολλά χρόνια που δεν πήγα. Η τελευταία μου εργασία
ήταν υπάλληλος σε ένα κυβερνητικό γραφείο εξαρτώμενο από το υπουργείο Δημοσίων 
έργων της Αιγύπτου. Κατά την διάρκεια της ζωής μου έμαθα καλά κάποιες ξένες γλώσσες,
έτσι γνωρίζω Αγγλικά, Γαλλικά και λίγα Ιταλικά.

2. -Πότε συνθεσατε το πρώτο σας ποίημα;
 -Ήταν το 1891,ήταν η χρονιά η οποία εκδοσα το πρώτο μου ποίημα "το Κτίσται".

3.-Ποια μορφή έχουν τα ποιήματα σας...πείτε μας δυο λογια για αυτα;
-Η γλώσσα και η μορφή των ποιημάτων μου ήταν ιδιόρρυθμες και πρωτοποριακές θα έλεγα 
για την εποχή εκείνη... Είχαν ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα καθαρεύουσας με δημοτικής με 
ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης. Ουδέτερη γλώσσα σχεδόν πεζολογική. 
Η γλώσσα δεν αποκαλύπτει τα συναισθήματα, εξαιρετικά σύντομα ποιήματα με ιαμβικό 
ρυθμό, δεν χρησιμοποιούσα σχεδόν καθόλου ομοιοκαταληξία στα ποιήματα μου αλλά
έδινα ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης που παίζουν σημαντικό ρόλο στο νόημα.

4. -Ποιο είναι το τελευταίο σας ποίημα...; 
-Λοιπόν το τελευταίο μου ποίημα ήταν κάπου στο Νοέμβριο του 1932 και Απρίλιο 1933.
Ήταν το "Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας" το οποίο είχε θέμα τον Ιουλιανό τον Παραβάτη 
και τη σύγκρουση του με του χριστιανούς της Αντιόχειας.