Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου: Μια αυτοβιογραφούμενη γυναίκα

  • Καντούνης Νικόλαος (1768 - 1834)
  • Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκο, π.1832
  • Λάδι σε μουσαμά , 88 x 68,5 εκ.


Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (1801 - 1832)

Η ζωή της



Η Ελισάβετ Μουτζά(ν) γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου  του 1801 στη Ζάκυνθο. Ήταν κόρη του Φραγκίσκου Μουτζά(ν) και της Αγγελικής Σιγούρου. Οι γονείς της κατάγονταν από αριστοκρατικές οικογένειες της Ζακύνθου και ο πατέρας της ασχολήθηκε με την πολιτική. Η Ελισάβετ μεγάλωσε σε αυστηρό, κλειστό περιβάλλον, όμως από μικρή είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μάθηση και τα γράμματα. Γνώριζε την ιταλική και τη γαλλική γλώσσα και επηρεάστηκε από τους τρεις δασκάλους της, τον Γεώργιο Τσουκαλά, τον Θεοδόσιο Δημάδη και τον Βασίλειο Ρομαντζά, όλοι κατώτεροι ορθόδοξοι κληρικοί. Παράλληλα επιδιδόταν στο γράψιμο ποιημάτων, θεατρικών έργων στην ελληνική και ιταλική γλώσσα και μεταφράσεων από την αρχαία ελληνική γραμματεία.
Επιθυμία της ήταν να μην παντρευτεί, αλλά να αφοσιωθεί στην μελέτη και την συγγραφή. Εξαιτίας των αντιρρήσεων της οικογένειάς της, αντιπρότεινε να κλειστεί σε μοναστήρι ή να αποσυρθεί σε μία κατοικία της οικογένειας στην ύπαιθρο, όμως και αυτές οι επιθυμίες της δεν γίνονταν δεκτές από τους δικούς της. Μπροστά στην προοπτική να παραμείνει ανύπαντρη και να κατοικεί με τους γονείς της, χωρίς να έχει το δικαίωμα να βγαίνει από το σπίτι, αποφάσισε να φύγει κρυφά από το νησί, όμως μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα επέστρεψε χωρίς να την αντιληφθεί κάποιο μέλος της οικογένειάς της και τελικά αναγκάστηκε να υποχωρήσει και δεχτεί την επιθυμία των δικών της να παντρευτεί. Το 1831 μετά από απόφαση της οικογένειάς της παντρεύτηκε τον κατά είκοσι χρόνια μεγαλύτερό της Νικόλαο Μαρτινέγκο, με τον οποίο απέκτησε ένα γιο τον Ελισαβέτιο.
Η Ελισάβετ Μουτζά(ν) - Μαρτινέγκου πέθανε στις 9 Νοεμβρίου του 1832, δύο εβδομάδες μετά την γέννηση του γιου της, από επιπλοκές μετά τον τοκετό. Στο χώρο της λογοτεχνίας η Μαρτινέγκου έγραψε 15 έργα για το θέατρο, στην ελληνική και ιταλική. Από τα έργα της έχουν σωθεί ελάχιστα αποσπάσματα, μία κωμωδία με τίτλο ο Φιλάργυρος, κάποια ιταλικά κείμενα, 20 επιστολές, ο πρόλογος μιας πραγματείας Περί Οικονομίας, τα ποιήματα Ωδή εις το πάθος του Ιησού Χριστού και Εις την Θεοτόκον και αποσπάσματα πεζών μεταφράσεων από την Οδύσσεια, τον Προμηθέα Δεσμώτη και τις Ικέτιδες του Αισχύλου. Παρά τον μεγάλο όγκο του συγγραφικού της έργου, το μόνο που σώθηκε ακέραιο είναι η Αυτοβιογραφία της, την οποία εξέδωσε ο γιος της το 1881, με κάποιες περικοπές, σε έναν τόμο μαζί με δικά του ποιήματα.

Η αυτοβιογραφία


 


Η αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζά(ν) - Μαρτινέγκου γράφτηκε λίγο πριν η συγγραφέας πεθάνει από επιπλοκές μετά την εγκυμοσύνη της στα 1831. Εκδόθηκε από τον γιο της Ελισαβέτιο Μαρτινέγκο στα 1881. Το έργο αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια φωνή διαμαρτυρίας της συγγραφέως απέναντι στην ανδροκρατική κοινωνία της εποχής της. Μας περιγράφει παραστατικά το ασφυκτικό οικογενειακό περιβάλλον της και αφηγείται τον αγώνα της ενάντια στην καταπίεση των αρσενικών μελών της οικογένειάς της. Ανάμεσα στα άλλα περιγράφει την κοινωνική κατάσταση του νησιού της και τη θέση των γυναικών αριστοκρατικής καταγωγής στις αρχές του 19ου αιώνα. Μέσα απ’ την Αυτοβιογραφία της Μαρτινέγκου αποκαλύπτεται η έφεσή της για μόρφωση (μια απαγορευμένη συνήθεια για τις γυναίκες της εποχής της), η θέλησή της να συμμετέχει με τα γραπτά της στην πνευματική ζωή του τόπου της και η αγάπη για την μητέρα της, το μοναδικό άτομο που ένιωθε ότι την αγαπούσε πραγματικά. Αυτό που είναι πραγματικά συγκινητικό στην Αυτοβιογραφία της Μαρτινέγκου δεν είναι τόσο η λογοτεχνική της αξία, όσο η προσπάθειά της να εκφραστεί και έτσι να αποτινάξει την οικογενειακή καταπίεση που ένιωθαν οι γυναίκες στις αρχές του 19ου αιώνα. Γι’ αυτό το λόγο το συγκεκριμένο έργο κατέχει ιδιαίτερη θέση στη νεοελληνική λογοτεχνία και χαρακτηρίστηκε από τον Κ. Θ. Δημαρά «ως σπάνιας ποιότητας λογοτεχνικό κείμενο, ένα από τα πιο αγνά στολίσματα της νέας μας λογοτεχνίας». 


Πηγή:  http://www.e-alexandria.gr

(Στο site αυτό μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τη συγγραφέα και τα έργα της) 


Εργασίες μαθητών

Η ζωή των γυναικών το 19ο αιώνα στην Ελλάδα, έτσι όπως  παρουσιάζεται στην αυτοβιογραφία της Ε. Μουτζάν Μαρτινέγκου:

 Η συγγραφέας αποκαλύπτει στοιχεία για τη θέση της γυναίκας της αστικής τάξης, στις αρχές του 19ου αιώνα. Η γυναίκα θεωρούνταν κατώτερη του άντρα. Μοναδικός προορισμός της ήταν η φροντίδα του συζύγου και των παιδιών της. Δεν είχε δικαίωμα στη μόρφωση ούτε μπορούσε να πάρει αποφάσεις για την ζωή της ή τη ζωή των παιδιών της. Οι νέες κοπέλες ήταν υποχρεωμένες να ζούνε κλεισμένες στο σπίτι μέχρι την ώρα του γάμου τους. Από την εξουσία δηλαδή του πατέρα υποτάσσονταν στην εξουσία του συζύγου. Αυτές που δεν ήθελαν ή δεν τύχαινε να παντρευτούν παρέμεναν στο σπίτι μέχρι το θάνατό τους. Κλεισμένες στο σπίτι σήμαινε πως δεν είχαν το δικαίωμα να πηγαίνουν πουθενά ούτε να έχουν κοινωνικές συναναστροφές. Η απαγόρευση αφορούσε ακόμα και τον εκκλησιασμό. Κάτω απ΄ αυτές τις συνθήκες οι γυναίκες δεν είχαν άλλες επιλογές απ΄ το γάμο ή το θάνατο . Τέλος, οι γυναίκες εκείνης της εποχής δεν είχαν δικαίωμα στα γράμματα και τις τέχνες.

                                                                                                  Θοδωρής Κατσαρός 


Η γυναίκα ήταν αποκλεισμένη από την δημόσια ζωή και δεν της επιτρεπόταν να συζητά με τους άντρες, μέχρι και η επιλογή του συζύγου ήταν δουλειά του πατέρα. Οι γυναίκες δεν είχαν καμία ελευθερία. Οι σύζυγοι τις αντιμετώπιζαν σαν σκλάβες, και δεν μπορούσαν να αρνηθούν αυτό τον ρόλο. Εξάλλου βίωναν  την σκλαβιά  και με άλλους διάφορους αποκλεισμούς (διασκέδαση, περίπατοι, συζητήσεις με άντρες  και εκκλησιασμός). Επίσης οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα στην μόρφωση, μόνο τα αγόρια μπορούσαν να πηγαίνουν σχολείο. Έτσι οι γυναίκες δεν μορφώνονταν, μόνο εάν είχαν την οικονομική δυνατότητα και έτσι μπορούσαν  να πάρουν διδασκάλους στο σπίτι μόνο για τα βασικά.   

                                                                                                                                                                                                                                                              Πάττυ Νέγκα  


Τον 19ο αιώνα  η ζωή των γυναικών ήταν πολύ κατώτερη από των ανδρών, δεν είχαν το δικαίωμα εργασίας, ούτε μόρφωσης. Είχαν ελάχιστα δικαιώματα, δεν τις άφηναν να βγαίνουν έξω μόνες τους παρά μόνο στην εκκλησία  και αυτό με την συνοδεία ενός μέλους της οικογένειας. Δεν είχαν κοινωνική ζωή. Οι δουλειές τους ήταν μόνο μέσα στο σπίτι και οι άντρες τις αντιμετώπιζαν ως σκλάβες και δούλες και τις ήθελαν μόνο για τους απόγονους.

                                                                                                                             Άννα Μαυρομάτη 


Οι γυναίκες κατά τον 19ο αιώνα είχαν πάρα πολύ λίγα δικαιώματα, μεταξύ αυτών ήταν και η μόρφωση, με εξαίρεση λίγες γυναίκες πλουσίων οικογενειών. Η κοινωνική τους ζωή ήταν περιορισμένη, ειδικά των γυναικών της ανώτερης κοινωνικής τάξης, αφού των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων δούλευαν μαζι με τις οικογένειες τους στα χωράφια. Επίσης η ψυχαγωγία τους ήταν και αυτή περιορισμένη εφόσον δεν έβγαιναν από το σπίτι μόνες, αλλά και όταν έβγαιναν, πάντα με συνοδεία,  πηγαίναν ως την εκκλησία. Κάτι άλλο που χαρακτήριζε τις γυναίκες της εποχής είναι η περιφρόνηση από τους άνδρες της οικογένειας, το οποίο επιδρούσε με τον χειρότερο τρόπο στην ψυχολογία τους, αφού εκείνες έκαναν τα πάντα για να τους ευχαριστούν και αυτοί τους το ανταπέδιδαν με τον χειρότερο τρόπο.

                                                                          Αλεξάνδρα Παπαγεωργοπούλου 

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τα σχολικά χρόνια των παππούδων μας (1950-1960) Β΄ Μέρος

Τα σχολικά χρόνια των γονιών μας (1970-1980)

30 χρόνια μετά.... η συνάντηση δύο φίλων