Τα σχολικά χρόνια των παππούδων μας (1950-1960) Β΄ Μέρος

Έρχονται τα Χριστούγεννα.. Αυτά με τα πολλά φωτάκια, το Χριστουγεννιάτικο δέντρο ή καράβι, την φιγούρα του 'Αη Βασίλη κλπ. Τα Χριστούγεννα είναι μέσα στα έθιμα και τις παραδόσεις. Όμως ξέρετε πραγματικά από πού ξεκίνησαν αυτά τα έθιμα; Αν όχι, καιρός να μάθετε!

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ

Ξέρετε πότε ήρθε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα; Το 1833, όταν ο βασιλιάς Όθωνας και η βαυαρική συνοδεία του, έφεραν στη χώρα μας το Γερμανικό έθιμο. Παρόλα αυτά, μετά τη δεκαετία του 50 έγινε απαραίτητη η παρουσία του σε κάθε ελληνικό σπίτι. Οι ρίζες όμως του εθίμου δεν είναι καθόλου γερμανικές, αντιθέτως, οι πρόγονοι του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, ήταν ειδωλολάτρες! Ήταν άνθρωποι, που έκοβαν δέντρα από τα δάση και τα στόλιζαν στο σπίτι τους για να έχουν καλή σοδειά στο χωράφι τους.

Το έθιμο ξεκίνησε να παίρνει τη σημερινή του εκδοχή τον 16ο αιώνα. Εκείνη την εποχή ο Μαρτίνος Λούθηρος, ιδρυτής της Προτεσταντικής θρησκείας, ξεκίνησε να τοποθετεί αναμμένα κεριά, πάνω στο δέντρο. Φαντάζεστε όλοι, πόσα πολλά ατυχήματα είχαν προκληθεί εκείνη τη περίοδο και πόσα σπίτια είχαν γίνει κάρβουνο, μαζί με το δέντρο! Η λύση σωτηρίας λοιπόν, ήρθε το 1882. Τότε φτιάχτηκε το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο δέντρο. Κι από τότε δισεκατομμύρια σπίτια ακολούθησαν.

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ 

Ως έθιμο, τα Κάλαντα είναι το πιο ζωντανό παράδειγμα στην ελληνική παράδοση, καθώς διατηρείται και αναβιώνει εξίσου έντονα τόσο στην αστική όσο και στην επαρχιακή Ελλάδα. Από που ήρθαν;

Κείμενα παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα, γεμάτα με επαίνους (για ευνόητους λόγους...) προς τον «αφέντη» του σπιτιού και ευχές για την ευημερία του νοικοκυριού, συναντάμε και στην Αρχαία Ελλάδα. Ειδικότερα, την εποχή εκείνη τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα κρατώντας ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης στολισμένο με άσπρο μαλλί και καρπούς (για να κρεμούν τις προσφορές των νοικοκύρηδων) και ένα ομοίωμα καραβιού προς τιμήν του θεού Διονύσου. Στο Βυζάντιο, μετέπειτα, τα παιδιά κρατούσαν φανάρια ή ραβδιά και στολισμένα ομοιώματα κτιρίων ή πλοιαρίων, ενώ συνήθως συνόδευαν το τραγούδι τους με ταυτόχρονη κρούση τυμπάνων ή τριγώνων. Το χαρακτηριστικό εκείνο που παρέμεινε σταθερά αμετάβλητο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι το... φιλοδώρημα. Παλαιότερα βέβαια η έννοια του φιλοδωρήματος αφορούσε κατά κύριο λόγο υλικά αγαθά και προϊόντα, σε αντίθεση με τη σημερινή εποχή όπου οι «ψάλλοντες» ανταμείβονται κυρίως με χρηματικά ποσά (το μέγεθος των οποίων έγκειται στη γενναιοδωρία του εκάστοτε νοικοκύρη). 

ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Όλοι ξέρουμε τον χοντρούλη γεράκο που μας φέρνει δώρα κάθε χρονιά. Μα δεν ξέρουμε όλοι την ιστορία του. Για παράδειγμα λίγοι ξέρουν από που πήρε την εμφάνιση που τώρα του έχουμε δώσει.

Γι' αρχή, ο Άγιος Βασίλης μπορεί τώρα να μην υπάρχει αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έζησε ποτέ. Ο Άγιος Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος  ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία όπου αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και που θεωρείται στη παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας.

Η σημερινή μορφή του Άι Βασίλη (του χοντρού γεράκου, ντυμένου με γούνα, που έχει έλκηθρο κλπ.) έγινε δημοφιλής με το ποίημα «A Visit from St. Nicholas» που δημοσιεύτηκε το 1823. Η οπτικοποιημένη εκδοχή πρωτοεμφανίστηκε στο περιοδικό Harper's Weekly το 1863. Συμβολή στη διάδοση της φήμης του με αυτή τη μορφή είχε και το παιδικό βιβλίο "The Life and Adventures of Santa Claus" του 1902. Η White Rock Beverages ήταν μια εταιρεία αναψυκτικών που τον χρησιμοποίησε το 1915 για να πουλήσει μεταλλικό νερό και το 1923 τζίντζερ-έηλ. Το 1931 η γνωστή αμερικάνικη εταιρεία αναψυκτικών Coca-Cola παρουσίασε τον Αϊ-Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα τα προϊόντα της εταιρείας, στα χρώματα, βεβαίως, εκείνης. Η διαφήμιση δε αυτή υπήρξε εμπορικά τόσο επιτυχής που έμελλε να γίνει σήμα δημοτικότητάς της ανά τον κόσμο. Η μακρόχρονη χρήση του σε διαφημίσεις της Coca-Cola παγίωσε την εμφάνισή του και ειδικά τα κόκκινα ρούχα. Αλλά, οπωσδήποτε, δεν ήταν δική της εφεύρεση...

ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ 

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν "φασουλοβασιλιά".

 Να, λοιπόν, μερικά από τα έθιμα που τηρούμε γενιές τώρα. 

Οι πληροφορίες είναι από τα εξής site:

http://www.cosmo.gr/Epikairotita/Kosmos/Eidiseis/giati-stolizoyme-dentro.1281094.html

http://www.asante.gr/stiles/2009-08-28-14-04-22/31-2009-08-31-10-42-47/457-2009-12-24-06-10-48.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B9_%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%BB%CE%B7%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1

Αφροδίτη Χρονοπούλου